Του Κώστα Βαξεβάνη
Ο διαγωνισμός για τις νέες ταυτότητες (που αφορά και άλλα έγγραφα ασφαλούς εκτύπωσης, όπως διαβατήρια, κάρτες αδειών παραμονής, διπλώματα οδήγησης κ.λπ.) αποτελεί πλέον σοβαρό πολιτικό θέμα αφού μετά την αποκάλυψη του Documento απασχόλησε τη Βουλή, με τον ΣΥΡΙΖΑ να κάνει λόγο για διαγωνισμό με οσμή σκανδάλου. Οι πληροφορίες που δημοσιοποίησε το Documento την περασμένη Κυριακή επιβεβαιώνονται πλέον από την ίδια την προκήρυξη του διαγωνισμού που έχουμε στη διάθεσή μας.
Στις 657 σελίδες όπου περιγράφονται οι προδιαγραφές των νέων ταυτοτήτων και των άλλων εγγράφων ασφαλείας υπάρχουν περίπου δέκα σελίδες στις οποίες φωτογραφίζονται δυνατότητες συγκεκριμένης εταιρείας. Η επιλογή της κυβέρνησης Μητσοτάκη να απαιτεί έγχρωμη φωτογραφία στην ταυτότητα, η οποία τυπώνεται με πολύ ειδικό τρόπο, οδηγεί σε συγκεκριμένη γερμανική εταιρεία.
Ακόμη και αν παρά τα όσα εφαρμόζονται σε όλες σχεδόν τις χώρες της ΕΕ, στη Βρετανία αλλά και στο Ισραήλ, όπου η φωτογραφία είναι ασπρόμαυρη για λόγους ασφαλείας, η ελληνική κυβέρνηση αποφάσιζε να βάλει έγχρωμη, θα μπορούσε να αποδεχτεί τουλάχιστον τρεις τρόπους ασφαλούς εκτύπωσης της φωτογραφίας. Δεν το κάνει όμως, αλλά επιλέγει τον τρόπο που, σύμφωνα με όσα μας καταγγέλλουν εταιρείες που παίρνουν μέρος στον διαγωνισμό, αποτελεί πατέντα της γερμανικής Veridos.
Η συγκεκριμένη εταιρεία διατηρεί θυγατρική στην Ελλάδα, τη Veridos Ματσούκης ΑΕ. Στις σελίδες 89 και 106 των όρων του διαγωνισμού περιγράφεται η μέθοδος την οποία οφείλει να χρησιμοποιήσει η υποψήφια εταιρεία για να κατασκευάσει τις νέες ταυτότητες. Παρότι το Documento έχει στη διάθεσή του τους όρους, επέλεξε να μην παραθέσει επακριβώς όσα περιγράφονται, σεβόμενο πως ενδέχεται κάποιες από τις λεπτομέρειες να υποβοηθήσουν στο μέλλον την πλαστογράφηση των εγγράφων ασφαλείας.
Στις σελίδες πάντως αυτές περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο τα επτά έως εννιά αλλεπάλληλα πολυκαρμπονικά στρώματα θα ενσωματώνουν τη φωτογραφία, που τελικώς αποτελεί μεθοδολογία της Veridos. Στη σελίδα 106 επίσης περιγράφεται, σύμφωνα με εκπρόσωπο εταιρείας που παίρνει μέρος στον διαγωνισμό, ακόμη ένα συγκριτικό πλεονέκτημα της Veridos που αφορά την κάθετη και οριζόντια ιριδίζουσα εκτύπωση. Η εκτύπωση αυτή θα κάνει ορατά τα στοιχεία σε ακτίνες UV. Στον προηγούμενο διαγωνισμό για τις ταυτότητες, που ματαίωσε η κυβέρνηση Μητσοτάκη, προβλεπόταν πως ο ανάδοχος οφείλει μέσα σε διάστημα τριών μηνών να παραδώσει πρότυπο δείγμα της ταυτότητας που θα κατασκευάσει.
Στον διαγωνισμό που προκηρύχθηκε επί Μιχάλη Χρυσοχοΐδη το διάστημα αυτό συντομεύεται και γίνεται μόλις 40 ημέρες, πράγμα που, σύμφωνα με τις αντίπαλες εταιρείες της Veridos, καθιστά απαγορευτικό το να κατασκευάσει άλλη εταιρεία τέτοιου είδους ταυτότητα αν δεν έχει ήδη αυτήν τη δυνατότητα. «Χρειάζονται», λέει χαρακτηριστικά εκπρόσωπος κάποιας εταιρείας, «τουλάχιστον οκτώ εβδομάδες για να αποκτηθούν τα κατάλληλα υλικά, να προμηθευτούμε το πολυανθρακικό υλικό, να αποκτηθούν τα κατάλληλα ολογράμματα και όλα τα σχετικά. Η Veridos όμως τα έχει, γιατί ήδη κάνει αυτές τις ταυτότητες».
Φωτογραφικοί όροι φαίνεται να υπάρχουν και στα διαβατήρια. Οσο και να φαίνεται περίεργο, το χαρτί με το οποίο κατασκευάζονται έχει ειδικές προδιαγραφές και απαιτεί πιστοποιήσεις από ειδικούς φορείς (για τα ελληνικά διαβατήρια από το Εθνικό Γαλλικό Τυπογραφείο). Οταν πριν από δύο χρόνια έκλεισε η εταιρεία που προμήθευε χαρτί για τα ελληνικά διαβατήρια, χρειάστηκε να περάσουν έξι μήνες για να βρεθεί χαρτί αντίστοιχων προδιαγραφών στη Νότια Αμερική που πιστοποιήθηκε στη Γαλλία. Το χαρτί των διαβατηρίων που περιγράφεται στον νέο διαγωνισμό είναι και αυτό προδιαγραφών της Veridos. Σαν έτοιμοι από καιρό.
Στο διάστημα από το προηγούμενο δημοσίευμα του Documento μέχρι σήμερα η δημοσιογραφική ομάδα έρευνας της εφημερίδας επιχείρησε πολλές φορές να εξασφαλίσει απαντήσεις σύμφωνα με την εταιρεία που οι αντίπαλοί της φωτογραφίζουν ως ευνοούμενη από τους όρους του διαγωνισμού.
Αν και υπήρξαν οι διαβεβαιώσεις πως θα πάρουμε απαντήσεις, η ελληνική θυγατρική προτίμησε να τηρήσει σιωπή. Και αυτό παρότι πρόκειται για εταιρεία που αρέσκεται σε επαφές με τα ΜΜΕ, οι οποίες έχουν τη σημασία τους. Από το 2017 ο διευθύνων σύμβουλος της ελληνικής θυγατρικής Veridos Ματσούκης Ευθ. Ματσούκης, με αλλεπάλληλες εμφανίσεις του στα ΜΜΕ, εξέφραζε την ανησυχία ότι οι παλιές ελληνικές ταυτότητες δεν είναι ασφαλείς.
Πράγμα στο οποίο είχε δίκιο, απλώς το εξέφραζε λίγο πριν από τον διαγωνισμό. Τον Φεβρουάριο του 2019 η ιστοσελίδα liberal.gr, γνωστή για τις σχέσεις που έχει με τη ΝΔ, ενημέρωνε πως η Veridos Ματσούκης προχωράει σε δημιουργία θέσεων εργασίας, απλώνεται σε όλο τον κόσμο ως σύγχρονη επιχείρηση και ετοιμάζεται για μια μεγάλη επένδυση 32 εκατομμυρίων που περιλαμβάνει «μοναδική ιδιωτική εγκατάσταση στην Ελλάδα για την προσωποποίηση καρτών με τεχνολογία Laser engraving».
Πρόκειται τελικώς για την τεχνολογία που θα περιγραφεί αργότερα στην προκήρυξη του διαγωνισμού για τις νέες ταυτότητες. Η συγκεκριμένη επένδυση διαφημίζεται σε πολλά ηλεκτρονικά ΜΜΕ ακόμη τις επόμενες ημέρες, ενώ γίνεται και παρουσίαση της επένδυσης σε κεντρικό ξενοδοχείο. Εναν χρόνο πριν ο κ. Ματσούκης έχει κάνει σαφές πως μετά την επένδυση στην Ελλάδα η εταιρεία μπορεί να διεκδικήσει την κατασκευή των νέων ταυτοτήτων.
Με λίγα λόγια, πριν από τον διαγωνισμό ο κ. Ματσούκης φρόντιζε να θυμίζει πόσο προβληματικές είναι οι παλιές ταυτότητες, ενώ το τελευταίο διάστημα οι δηλώσεις του αφορούν τη δημιουργία εγκαταστάσεων στην Ελλάδα που μπορούν να κατασκευάσουν τις νέες ταυτότητες. Ολα αυτά διανθισμένα με αναφορές σε θέσεις εργασίας και στην ιστορία του ομίλου.
Δυστυχώς, ο σαν έτοιμος από καιρό κ. Ματσούκης, παρότι συνήθως φιλικός και πληθωρικός απέναντι στα ΜΜΕ, δεν μας έδωσε καμιά διευκρίνιση για όσα καταλογίζουν οι αντίπαλες εταιρείες περί φωτογραφικού διαγωνισμού. Αναταραχή και κόλπα Τη σιωπή του κ. Ματσούκη δεν συμμερίζονται οι άλλες εταιρείες που παίρνουν μέρος στον διαγωνισμό. Στο Μέγαρο Μαξίμου υπάρχει μεγάλη αναταραχή μετά την πολιτικοποίηση του θέματος του διαγωνισμού στη Βουλή. Προσπαθούν να εξασφαλίσουν ότι στον διαγωνισμό θα πάρουν μέρος και άλλες εταιρείες ώστε να μην προκύψει αυταπόδεικτα πως πρόκειται για στημένο διαγωνισμό.
Ως λύση έχει προταθεί να δώσει η γερμανική εταιρεία την πατέντα για την έγχρωμη εκτύπωση με τον τρόπο που περιγράφεται στους όρους του διαγωνισμού και σε άλλες ξένες εταιρείες. Ετσι οι εταιρείες θα πάρουν μέρος αλλά δεν θα έχουν πραγματική διεκδίκηση. Ως αντάλλαγμα μπορεί να τους δοθούν άλλες δουλειές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ενα άλλο σενάριο είναι να επιχειρηθεί να πάρουν οι άλλες εταιρείες υπεργολαβίες από την ανάδοχο και να βγουν όλοι κερδισμένοι, αφού το κόστος αυτού του διαγωνισμού θα υπερβεί κατά πολύ το προβλεπόμενο στον προηγούμενο διαγωνισμό. Η εταιρεία Veridos έχει έρθει σε επαφή με τον ΟΤΕ, ο οποίος είναι γερμανικών συμφερόντων, για να πάρει το τμήμα του έργου που τον αφορά αν τελικώς καταφέρει να γίνει ανάδοχος.
Επιτελικές προκηρύξεις έργων με οσμή σκανδάλου
Η αποκάλυψη του Documento της προηγούμενης Κυριακής ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη ακύρωσε τον διαγωνισμό για τις νέες ταυτότητες με το που ανέλαβε και προτού ακόμη ασχοληθεί με την επίλυση οποιουδήποτε σοβαρού θέματος στη χώρα, για να προκηρύξει (νέο) φωτογραφικό διαγωνισμό, δεν απαντήθηκε από την κυβέρνηση. Ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης επιχείρησε λέγοντας ανακρίβειες και ψέματα να αντικρούσει το δημοσίευμα, κάνοντας ακόμη χειρότερα τα πράγματα. Σήμερα το Documento δημοσιεύει τα επίμαχα αποσπάσματα από την ίδια την προκήρυξη του διαγωνισμού την οποία έχει στη διάθεσή του.
Είναι αδιαμφισβήτητο πως η απαίτηση να υπάρχει έγχρωμη φωτογραφία στη νέα ταυτότητα (παρά το γεγονός ότι η ΕΕ έχει επιλέξει ασπρόμαυρη), η οποία μάλιστα θα τυπωθεί με συγκεκριμένο τρόπο, οδηγεί στην επιλογή συγκεκριμένης γερμανικής εταιρείας. Με την εν λόγω εταιρεία φαίνεται πως θα παίξει ρόλο και ο (ελεγχόμενος από την Deutsche Telecom) ΟΤΕ, ο οποίος θα αναλάβει τμήμα του υπερτιμολογημένου έργου. Την ίδια ώρα παρασκηνιακά γίνονται προσπάθειες ώστε να καλυφθεί το σκάνδαλο.
Ρόλο στην υπόθεση έχει αναλάβει σκοτεινό πρόσωπο, γνωστός ως «Big John» στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, ο οποίος στο παρελθόν έχει εμπλακεί στη δημιουργία εικονικών εταιρειών και εμφανίζεται ως «ειδικός στις μυστικές υπηρεσίες». Το συγκεκριμένο πρόσωπο έχει απευθείας σχέση με ισχυρά πρόσωπα στο Μαξίμου τα οποία επικαλείται στις επαφές του σε Ελλάδα και εξωτερικό. Την ώρα που η αποκάλυψη για τις ταυτότητες μετατρέπεται σε σοβαρό πολιτικό ζήτημα προκύπτει ότι και άλλοι δύο μεγάλοι διαγωνισμοί έχουν τα στοιχεία της φωτογραφικής προκήρυξης.
Ο ένας είναι ο μεγάλος διαγωνισμός για το καζίνο στο Ελληνικό. Παρότι ο Αδωνης Γεωργιάδης υποσχόταν μπουλντόζες στην παραλιακή, το έργο όχι μόνο δεν εξελίσσεται αλλά οι νομικές προσφυγές και οι συνεντεύξεις στελεχών της εταιρείας Hard Rock μιλούν για διεφθαρμένους πολιτικούς και μεθοδεύσεις. Ο διευθύνων σύμβουλος της Hard Rock Τζέιμς Αλεν σε συνέντευξή του κάνει αναφορές στον υπουργό Ανάπτυξης Αδ. Γεωργιάδη ο οποίος έσπευσε αντιθεσμικά να προεξοφλήσει το αποτέλεσμα που θα έχει η προσφυγή της Hard Rock.
Ο Αλεν εμπλέκει ακόμη την Εθνική Τράπεζα για τον ρόλο που έπαιξε στον χειρισμό της εγγυητικής επιστολής που κατέθεσε η εν λόγω εταιρεία, ώστε να καταλήξει να θεωρηθεί εκπρόθεσμη η κατάθεσή της. Ο άλλος διαγωνισμός με οσμή σκανδάλου είναι αυτός του έργου της ΕΥΔΑΠ στην Ψυττάλεια ύψους 300 εκατομμυρίων ευρώ. Εταιρείες και επιχειρηματίες δίνουν μάχη πάνω από το έργο με σκληρές διαρροές για τον ρόλο που παίζουν η ΕΥΔΑΠ, ο νέος διευθύνων σύμβουλος της κρατικής εταιρείας Χαράλαμπος Σαχίνης (πρόκειται για ένα από τα νέα golden boys) και το Μέγαρο Μαξίμου (και πάλι).
Η επιτροπή διαγωνισμού που θα κρίνει το έργο άλλαξε παρανόμως αφού προηγουμένως δύο μεγάλες τεχνικές εταιρείες είχαν εξαιρεθεί για «τεχνικούς τυπικούς λόγους». Το βέβαιο είναι ότι ο Χαρ. Σαχίνης βρίσκεται από πολύ νωρίς αντιμέτωπος με τον εισαγγελέα, αφού αρνείται να υλοποιήσει εισαγγελικές εντολές για παράδοση εγγράφων που αφορούν τον διαγωνισμό και τα πεπραγμένα του. Οπως προκύπτει από όσα στοιχεία έχουμε στη διάθεσή μας, οι εμπλεκόμενοι υπουργοί και το Μέγαρο Μαξίμου διαγωνίζονται και παίρνουν άριστα στο πώς θα δρομολογήσουν διαγωνισμούς που φωτογραφίζουν συγκεκριμένα συμφέροντα.
Ο σκοτεινός και φλύαρος Big John
Ενα σκοτεινό πρόσωπο με πολύχρονες σχέσεις με την αστυνομία, το οποίο ερευνάται για διάφορες υποθέσεις από την εισαγγελία, εμφανίζεται ως υπόγειος πρωταγωνιστής στην υπόθεση των ταυτοτήτων. Κινείται με μεγάλη άνεση στους ορόφους της Κατεχάκη έχοντας εξασφαλίσει γνωριμίες με υψηλόβαθμα στελέχη της ΕΛΑΣ που τον αποκαλούν συνθηματικά «Big John». Παρότι διατηρεί υψηλές γνωριμίες σε πολιτικούς χώρους, το τελευταίο διάστημα φροντίζει να θυμίζει τις επαφές του απευθείας με το Μαξίμου.
Σύνδεσμός του είναι πρόσωπο στο κυβερνητικό Μέγαρο με το οποίο έχει συνεργαστεί στο παρελθόν και το οποίο συναντά συχνά είτε στα γραφεία του στην οδό Αγγελου Σικελιανού στο Ψυχικό είτε στην πλατεία Φιλικής Εταιρείας στο Κολωνάκι, όπου επίσης διατηρεί γραφεία. Αν και θέλει να δείχνει άνθρωπος του παρασκηνίου, κινείται κάνοντας αρκετό θόρυβο με κουστωδία μεγάλων αυτοκινήτων και φρουρών στους οποίους συγκαταλέγονται και γνωστοί ποινικοί από την Κρήτη.
Κατά καιρούς στο παρελθόν έχει προσεγγίσει επιχειρηματίες αλλά και πολιτικά πρόσωπα διαφημίζοντας πως μπορεί να παράσχει υπηρεσίες υψηλής ασφαλείας και παρακολούθησης, ενώ ταυτόχρονα ειδικεύεται σε δημιουργία εικονικών εταιρειών. Πρόσφατα ανέλαβε να παράσχει υπηρεσίες «πληροφοριών» σε πρόσωπο που εμπλέκεται σε τραπεζικό σκάνδαλο, διαβεβαιώνοντας πως με όσα του προσφέρει μπορεί να βρίσκεται ένα βήμα μπροστά από τους διώκτες του. Ο Big John χαρακτηρίζεται επικίνδυνος από όσους τον ξέρουν, αν και ο καθένας εννοεί διαφορετικό πράγμα με τον όρο αυτό.
Κάποιοι δηλαδή τον θεωρούν επικίνδυνο γιατί κατά καιρούς έχει εμπλακεί σε υποθέσεις εξαπάτησης όσων τον συναναστρέφονται και άλλοι γιατί είναι αδίστακτος. Παροιμιώδες είναι οι κομπασμοί του ότι είναι πράκτορας της βρετανικής μυστικής υπηρεσίας ΜΙ 6, που μπορεί να μην έχει την άδεια να σκοτώνει όπως ο Τζέιμς Μποντ, μπορεί ωστόσο να μιλά με υψηλόβαθμους παράγοντες σε Ελλάδα και Βρετανία με σύστημα παραμόρφωσης φωνής για να μην αποκαλυφθεί. Το δεδομένο είναι πως με τις μεθόδους του ο Big John φέρεται να καταφέρνει το φημολογούμενο, να εξασφαλίζει υψηλές διασυνδέσεις που του ανοίγουν πόρτες.
Στην παρούσα φάση ο φλύαρος Big John εμφανίζεται να κάνει επαφές μεταξύ των εταιρειών που θα πάρουν μέρος στον διαγωνισμό για να παρακαμφθεί ο σκόπελος από τις αποκαλύψεις που μπορεί τελικώς να εκθέσουν όλους. Σε ό,τι αφορά εμάς και τον Big John, φροντίζει να λέει πως έχει τον τρόπο να «μας δείξει εμάς». Δεν ξέρουμε τι ακριβώς εννοεί, αλλά σε κάθε περίπτωση καλά θα κάνει ο κ. Χρυσοχοΐδης να ξέρει πως έχει την πλήρη ευθύνη γι’ αυτό που μπορεί να εννοεί ο μίστερ John. Πόσο μάλλον όταν και ο ίδιος ο υπουργός ΠΡΟΠΟ φέρεται να γνωρίζει τον τρομερό Γιάννη της αστυνομίας.
Χωρίς απάντηση Το Documento προσπάθησε επανειλημμένως και επί τρεις συνεχείς ημέρες να επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Veridos Matsoukis ΑΕ Ευθύμιο Ματσούκη –πριν από τη δημοσίευση των ονομάτων των εταιρειών– και να του θέσει συγκεκριμένα ερωτήματα. Οπως μας πληροφόρησαν από το γραφείο του κ. Ματσούκη, έλειπε σε επαγγελματικό ταξίδι στη Γερμανία. Αν και αρχικά μέσω της συνεργάτιδάς του είχε δεσμευτεί να μας απαντήσει, δεν επέστρεψε ποτέ τις κλήσεις μας. Ετσι αποστείλαμε γραπτώς τα ερωτήματά μας. Η εταιρεία επιβεβαίωσε τη λήψη των ερωτήσεών μας σημειώνοντας: «Δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε στο αίτημά σας για απάντηση, δεδομένης της απουσίας του κ. Ματσούκη. Θα υπάρξει επικοινωνία από την επόμενη εβδομάδα».
Το παράξενο είναι ότι και η μητρική εταιρεία της Veridos στο Βερολίνο δεν απάντησε. Επί τέσσερις ημέρες –παρά τις συνεχείς οχλήσεις μας– κανένας εκπρόσωπος δεν ανταποκρίθηκε. Ούτε και απ’ το τμήμα της εταιρείας στη Β. Αμερική. Απευθυνθήκαμε και στις εταιρείες Giesecke+Devrient (ελέγχει κατά 60% τη Veridos) και στην Bundesdruckerei GmbH (Ομοσπονδιακό Τυπογραφείο της Γερμανίας, ελέγχει κατά 40% τη Veridos). Μέχρι και λίγο πριν από την εκτύπωση του παρόντος ρεπορτάζ δεν λάβαμε απάντηση. Απευθυνθήκαμε και στο PR-COM, πρακτορείο που έχει αναλάβει τις δημόσιες σχέσεις της Veridos, αλλά δεν μας έφεραν ποτέ σε επαφή με κάποιον εκπρόσωπο. Στείλαμε γραπτά ερωτήματα στις παραπάνω εταιρείες και λάβαμε απάντηση μόνο από το PR-COM, το οποίο απλώς ενημέρωνε ότι προώθησε το μήνυμά μας στους αρμοδίους.
